اواخر هفته گذشته، روسیه بسته امنیتی خود را با هدف محدود کردن نفوذ نظامی آمریکا و ناتو در کشورهای همسایه منتشر کرده و خواستار مذاکره فوری با واشنگتن شد. در این بسته امنیتی، اوکراین و دیگر کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، از پیوستن به ناتو منع شده و محدودیت حضور نیرو و تسلیحات در اروپا نیز در آن لحاظ شده است.
“رامین آریان راد” پژوهشگر مسائل روسیه و منطقه اوراسیا، در تحلیل این بسته امنیتی به ایران آنلاین گفت: در ابتدا بهتر است نگاهی کوتاه به روابط دو کشور(روسیه و اوکراین) داشته باشیم. اوکراین پس از استقلال در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ تا سال ۲۰۱۴ روابط نسبتا خوبی با روسیه داشت. اما با بروز اعتراضات در سال ۲۰۱۳ و عزل “ویکتور یاناکوویچ” رئیس جمهوری اوکراین و هوادار روس ها، منطقه کریمه که اکثرا روس تبار هستند، با برگزاری یک همه پرسی و رای ۹۳ درصدی، خواستار استقلال از اوکراین و پیوستن به روسیه شدند. در حقیقت از این تاریخ به بعد و جدایی شبه جزیره کریمه از اوکراین و پیوستن به روسیه، دو کشور وارد فاز تخاصمی شده و تا این زمان نیز درگیری ها در شرق اوکراین ادامه پیدا کرده است. در همین حال اتحادیه اروپا و امریکا نیز تحریم های سنگینی را علیه روسیه به دلیل جدا کردن شبه جزیره کریمه اعمال کردند.
تحرکات روس ها در مرزهای اوکراین
وی افزود: اما مناقشه اخیر بدلیل تحرکات جدید روسیه در مرزهای اوکراین ایجاد شده است. حتی بر اساس یک منبع اطلاعاتی اوکراینی، بیش از ۲۸ گردان نظامی روسیه در مرزهای اکراین مستقر شدند. دلیل تحرکات جدید روسیه آن است که “ولودیمیر زلنسکی” رئیس جمهوری اوکراین، اخیرا به بهانه اعمال تحریم های جدید، ۳ تلویزیون وفادار و طرفدار روسیه را بسته است. وی همچنین با اعلام استراتژی جهانی، خواهان اتحاد همه کشورها علیه روسیه با هدف بازپس گیری کریمه شده است.
آریان راد تصریح کرد: برخی نیز تصور دارند که روسیه با انجام تحرکات نظامی جدید، قصد دارد با افزودن مناطق دیگری از اوکراین به کشور خود، مسئله آب شبه جزیره کریمه را حل و فصل کند. چرا که همزمان با الحاق کریمه به روسیه، دولت مرکزی اوکراین آب را به روی این منطقه بسته و مشکلاتی را برای مردم این منطقه ایجاد کرده است. در همین حال روسیه معتقد است دولت مرکزی اوکراین، تجهیزات بسیار سنگین نظامی را به شرق اوکراین ارسال کرده است تا با این اقدام مبارزه ای موثر را با جدایی طلبان در شرق اوکراین انجام دهد.
بسته امنیتی روسیه روی میز مذاکره
به گفته این پژوهشگر مسائل روسیه، در چنین شرایطی روسیه به منظور کاهش تنش ها و حل بحران امنیتی از طریق دیپلماسی، یک بسته امنیتی را اعلام کرده است. این بسته امنیتی در ۲۶ آذر سال جاری از سوی کاخ کرملین رونمایی شده و در آن چندین خواسته از جمله خروج گردانهای ناتو از لهستان استونی و لتونی و لیتوانی، عدم فعالیت نظامی در اروپای شرقی و اوکراین، عدم عضویت اوکراین در ناتو، خروج جنگ افزارها، هواپیماها و ناوگان دریایی نانو و امریکا از دریای سیاه، مطرح شده است. در واقع همان طور که “کنستانتین گاوریلوف” رئیس هیئت نمایندگی روسیه در مذاکرات تسلیحاتی در وین گفته بود، هدف روسیه از اعلام این بسته امنیتی آن هم در مقطع کنونی، تنش زدایی و حل دغدغه های موجود با منطق دیپلماسی با ناتو و امریکا ذکر شده است.
ناتو و آمریکا قابل اعتماد نیست
این کارشناس مسائل اوراسیا، در خصوص پذیرش خط و نشان های روسیه از سوی اوکراین گفت: اوکراین در جایگاهی قرار ندارد تا در رابطه با این موضوع حتی اظهارنظر مستقلی کند. چرا که در حقیقت این کشور بیشتر چشمشش به دهان آمریکا و ناتو دوخته شده و ضمن درخواست برای حمایت این کشورها، در تلاش است تا متناسب با رفتار آن ها رفتار کند. هر چند که باید این امر را به اوکراین گوشزد کرد که ناتو و امریکا هیچ وقت قابل اعتمادی نبودند؛ این امر را تاریخ نیز به اثبات رسانده است. هر چند که امکان دارد مقامات این کشورها به صورت لفظی از اوکراین حمایت کنند؛ اما در موقع اقدام پا پس خواهند کشید.
وی افزود: اعلام حمایت امریکا از اوکراین در حالی صورت می گیرد که این کشور قبل از این نیز از گرجستان در سال ۲۰۰۸ حمایت کرده بود تا به تبع آن تفلیس نیز به جنگ با روسیه تشویق شود. اما در نهایت از قوای گرجستان در سال ۲۰۰۸ هیچ پشتیبانی انجام بعمل نیامد. اگر چه گرجستان بیشترین نیروهای نظامی را برای کمک به آمریکا در جنگ عراق فرستاد؛ اما امریکا درست زمانی که روسیه در سال ۲۰۰۸ حمله کرده و با جداسازی ۲ منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا، استقلال این دو منطقه را به رسمیت شناخت، هیچ گونه حمایتی از گرجستان بعمل نیاورد.
بی اعتنایی غرب به مسئله اوکراین
به گفته آریان راد، در حال حاضر زمزمه هایی از بی اعتنایی کشورهای اروپایی نسبت به مسئله اوکراین به گوش می رسد؛ چرا که اوکراین عضو ناتو نبوده و اهمیتی نیز در صورت جنگ با روسیه ندارد. به طور مثال خانم “فلورانس پارلی” وزیر دفاع فرانسه، می گوید ما خواستار جنگ سرد با روسیه نیستیم و گفتگوهای باز و صمیمی را با روسیه ادامه خواهیم داد. از سویی دیگر مشاهده می کنیم که “بِن والاس” وزیر دفاع انگلیس گفته است که اوکراین عضو ناتو نبوده و بعید است در صورت وقوع جنگ میان روسیه و اوکراین، نیرویی به منطقه گسیل شود؛ چرا که ما بیشتر تلاش می کنیم تا به صورت دیپلماتیک کارها را پیش ببریم.
نگاه امنیتی روس ها به “کی یف”
این تحلیگر با اشاره به این که چنانچه روسیه از جانب ناتو و آمریکا در مرزهای خود احساس ناامنی کند، این منطقه روی خوش نخواهد دید افزود: پس از فروپاشی شوروی و استقلال ۱۵ کشور، روسیه میراث دار اتحاد شوروی شد؛ اما چرا از بین جمهوری هایی استقلال یافته، اوکراین برای روسیه اهمیت ویژه ای دارد. ۲ دلیل را می توان ذکر کرد. ۱- در اوکراین صدها کیلومتر زمین مسطح وجود داشته و نیروهای ناتو به راحتی می توانند از مرزهای اوکراین وارد دشت های روسیه شده و حتی مناطقی را نیز به تصرف درآورند. بنابراین طبیعی است که روسیه روی زمین های اوکراین حساس باشد. چرا که آن ها، اوکراین را دورازه ای برای ورود به کشور خود تلقی کرده و به این موضوع به چشم یک مسئله امنیتی نگاه می کنند. بنابراین تا زمانی که یک دولت غربگرا بر این کشور حاکم باشد، روس ها کنار نرفته و به تلاش های خود در مرزهای اوکراین ادامه خواهند داد.
بسته امنیتی قابل مذاکره است
وی تصریح کرد: دومین دلیل اهمیت اوکراین برای روسها، به مسائل هویتی بازمیگردد. چرا که سالها این کشور در قالب اتحاد جماهیر شوروی وابسته به روسیه بوده و با مردم این کشور خواستگاه یکسانی دارند؛ از دیگر سو، مردم روسیه نمیتوانند بپذیرند که اوکراین به عنوان یک کشور مستقل و غربی، به عضویت ناتو نیز درآید.
به اعتقاد “رامین آریان راد”، علی رغم تنش های موجود، حداقل به این زودی شاهد جنگی بزرگ در منطقه نخواهیم بود؛ منتهی همین مناقشات و درگیری های محلی در شرق اوکراین ادامه خواهد داشت؛ تا زمانی که کشورهای عضو ناتو و امریکا تصمیم بگیرند این بحران فکری و دغدغه امنیتی برای روس ها را برای همیشه رفع کنند.
این کارشناس بسته امنیتی روسیه را قابل مذاکره دانسته و تاکید کرد: بهتر است این کشورها مناقشات موجود را از راه دیپلماتیک که خود دولتمردان روسی نیز بر آن اصرار دارند حل و فصل کنند. غرب نیز به منظور خاموش کردن این تنش ها به بسته امنیتی روسیه و گزینه دیپلماسی که “ولادیمیر پوتین” روی میز گذاشته است، پاسخ مثبت دهد.
