ایراس – تحریک طالبان پاکستان (TTP)، معروف به طالبان پاکستانی، در بیانیهای “پیروزی مبارک” طالبان افغان را تبریک گفته است.
برای بسیاری، این پیام نشانهای شوم از این بود که تسلط طالبان بر افغانستان چه معنایی برای پاکستان خواهد داشت. در حالی که سیاستمداران، روحانیون، افسران نظامی و حتی عمران خان، نخست وزیر، از جمله کسانی بودند که در پاکستان استقرار حکومت طالبان را جشن گرفتند – عمران خان آن را به عنوان “شکستن قید و بند بردگی” در افغانستان توصیف کرد – نگرانیهای عمیقی وجود دارد که این قدرتیابی، سازمانهای شبه نظامی اسلامی که در پاکستان فعالیت میکنند را جسورتر میکند.
این گروههای ستیزه جو برای پاکستان میجنگند تا الگویی مشابه از حکومت اسلامی سختگیرانه و سرکوبگر که بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ تحت حکومت طالبان در افغانستان دیده میشد و بسیاری معتقدند بار دیگر تحمیل خواهد شد، را دنبال کند.
عایشه صدیقه، نویسنده و تحلیلگر سیاسی معتقد است: “تسلط طالبان به همه عناصر مذهبی افراطی در پاکستان قدرت میبخشد.” وی گفت: “چند ماه آینده احتمالاً در مقایسه با آنچه در افغانستان در پیش است صلحآمیز خواهد بود، اما اگر طالبان به هر شکلی موفق شوند، در آن صورت افراطگرایی آغاز میشود و به ستیزه جویان بهانهای میدهد که بر سر حکومت اسلامی در پاکستان استدلال کنند. “
TTP، که یک گروه شبه نظامی ممنوع در پاکستان است و مسئول دهها حمله تروریستی است، اخیراً در حال احیای مجدد بوده است. این گروه شاخهای از طالبان افغانستان است و روابط و ایدئولوژی مشترک آنها غیرقابل انکار است. در گذشته، چهرههای ارشد طالبان رهبران TTP شده بودند.
از جمله اولین زندانیانی که طالبان هفته گذشته در افغانستان آزاد کردند، فقیر محمد، معاون فرمانده طالبان پاکستان بود. گزارش شده است که حتی رهبران ارشد نظامی در پاکستان اخیراً به نمایندگان مجلس اعتراف کردهاند که طالبان افغان و TTP “دو روی یک سکه” هستند.
بسیاری پاکستان که به طور تاریخی همیشه با طالبان دوست بوده است را مسئول تجدید حیات آنها در افغانستان میدانند. پاکستان در ایجاد و حمایت از اولین رژیم طالبان در سال ۱۹۹۶ کمک کرد و پس از حمله آمریکا در سال ۲۰۰۱ به رهبران طالبان در پاکستان پناه داده شد، جایی که آنها به مدت دو دهه در آنجا زندگی و تجمع کردند.
پاکستان متهم شده است که بر اردوهای آموزشی طالبان در مناطق دور افتاده و ناهموار مرزی چشم بسته است. مدارس – مدارس دینی اسلامی – در سراسر پاکستان به عنوان سربازان اصلی شبه نظامیان جهادی شناخته شدهاند و مردان جوان را برای جنگ همراه با طالبان به افغانستان میفرستند.
با بالا گرفتن نبردها بین شورشیان و نیروهای دولتی افغانستان در هفتههای اخیر، به مجروحان طالبان اجازه داده شد تا برای مداوا از مرز عبور کنند، اجساد سربازان کشته شده طالبان به پاکستان بازگردانده شد و راهپیماییها و تجمعات طرفدار طالبان در مناطق مرزی پاکستان ادامه یافت.
هنوز دقیقاً معلوم نیست که پاکستان امیدوار است در این دوره از حکومت طالبان در افغانستان چه چیزی را به دست بیاورد. اگرچه آنها برای نفوذ و اهرم بیشتر در افغانستان و ایجاد یک اتحاد منطقهای علیه هند، بزرگترین دشمن خود تلاش میکنند، تنفر عمران خان از دولت افغانستان تحت حمایت آمریکا به رهبری اشرف غنی نیز مشهود بود.
ظاهراً غنی با هند خیلی دوستانه رفتار میکرد و او علناً پاکستان را متهم کرده بود که اجازه میدهد ۱۰ هزار جنگجوی جهادی وارد افغانستان شوند، اما عمران خان آن را رد کرد. پاکستان همچنین هزینه بسیار سنگینی را برای دو دهه حضور نظامی آمریکا در منطقه پرداخته است و ۸۰ هزار نفر در به اصطلاح جنگ علیه تروریسم جان خود را از دست دادهاند.
در میان کسانی که در پاکستان از تسخیر طالبان در افغانستان حمایت کردند، اسد درانی، رئیس سابق سرویس قدرتمند اطلاعاتی (ISI) بود. درانی به گاردین گفت: “مردم خوشحال خواهند شد که طالبان افغانستان را تصرف کردند.” نگرانیها عمدتاً در میان طبقات ممتاز است که از امکان غارت مردم و استثمار فقرا محروم میشوند.”
درانی، که در ایجاد و ظهور طالبان در دهه ۱۹۹۰ هنگامی که ISI را رهبری میکرد، نقش اساسی داشت، از مدل حکومتی اسلامی آنها استقبال کرد. وی افزود: “مشکل این است که طالبان قصد ندارند بر سیاست یا ایدئولوژی در پاکستان تأثیر بگذارند.” اما اگر بخواهیم مدل پیروزمندانه آنها را اتخاذ کنیم، کاملاً به ما بستگی دارد.”
با این حال، بسیاری میترسند که پاکستان با حمایت از طالبان در افغانستان و در حالی که همزمان با TTP در پاکستان مبارزه میکند، بازی خطرناکی را انجام دهد. احمد رشید، نویسنده کتاب طالبان: اسلام ستیزه جویان، نفت و بنیادگرایی در آسیای میانه گفت: “پاکستان به طالبان اجازه داده است در پاکستان زندگی کنند و من فکر میکنم پیامدهای این امر جدی خواهد بود.” در پاکستان خیزش عظیمی از بنیادگرایی و افراطگرایی رخ خواهد داد.»
سهیل شاهین، سخنگوی طالبان روز دوشنبه در پاسخ به س,الات مربوط به آزادی رهبران TTP از زندانهای افغانستان گفت: “ما اجازه نمیدهیم کسی از خاک افغانستان برای تروریسم استفاده کند.”
با این حال، رشید معتقد است که نهاد امنیتی پاکستانی در تصور اینکه طالبان افغان به پناهندگی و حمایت از گروه طالبان پاکستان و دیگر گروههای شبه نظامی که پاکستان را تهدید میکنند، از جمله القاعده -مانند آنچه قبلاً انجام داده بود- ادامه نخواهد داد، دچار گمراهی است. گفته می شود که جنگجویان TTP برای کمک به طالبان برای باز پسگیری افغانستان به افغانستان منتقل شدهاند. وی افزود: “هیچ امکانی وجود ندارد که طالبان جنگجویان TTP را رها کرده و آنها را به زندانهای پاکستان بازگرداند.” وی گفت: “پاکستان متحد طالبان افغانستان بود و به آنها پناه داد اما آنها با متوقف کردن حمله طالبان پاکستانی به غیرنظامیان و سربازان پاکستانی به آنها لطف نمیکنند. این تضاد بدتر خواهد شد … به نظر من، ما اکنون شاهد تشدید جنگ TTP علیه پاکستان خواهیم بود. “
اگرچه پاکستان نفوذ خود بر طالبان را کم اهمیت جلوه داده است، اما در سطح بینالمللی این کشور بهای تحمل ظاهری خود نسبت به این گروه را میپردازد. سناتور مصطفی نواز خوخار به گاردین گفت حمایت ادعایی طالبان، پاکستان را در سازمان ملل منزوی کرده است و یک شکست دیپلماتیک برای کشور محسوب می شود. خوخار گفت: “اگر تصور شود که ما خود را با یک نیروی واپسگرا همسو میکنیم، ما نه تنها در حق مردم افغانستان بلکه حتی پاکستان ظلم بزرگی خواهیم کرد.”
روابط ایالات متحده و پاکستان، که مدتها تیره و تار بود، با اعتقاد آمریکا مبنی بر اینکه پاکستان باید از اهرمهای خود در قبال طالبان برای اطمینان از صلح در افغانستان “بیشتر” استفاده کند، بیشتر تیره شده است.
جنبش تحفظ پشتون (PTM)، یک جنبش اجتماعی برای حقوق بشر پشتون های ساکن مناطق پاکستان در مرز با افغانستان، گفت که قبلاً شاهد افزایش کشتارهای هدفمند، اخاذی و آدمرباییهای انجام شده توسط طالبان افغان در مناطق مرزی پاکستان بوده است. محسن داور، یکی از رهبران PTM، میگوید: “هرچه حرکت طالبان در افغانستان بیشتر شود، عواقب آن برای پاکستان بیشتر خواهد بود. TTP و طالبان ایدئولوژی یکسانی دارند و هرگز از یکدیگر جدا نمیشوند.” داور افزود: وقتی این ستیزه جویی مذهبی که بذر آن توسط پاکستان کاشته شده است به سمت پاکستان حرکت کند، فاجعه بار خواهد بود.
